سرطان کودکان چه نشانه هایی دارد؟ 8 سرطان رایج و علائم آنها

آشنای با انواع سرطان در کوکان

سرطان کودکان یکی از چالش‌های جدی بهداشت عمومی است که هر ساله خانواده‌های زیادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سرطان کودکان بر حسب نوع تومور، محل بروز آن و روش‌های درمانی مورد نیاز در انواع متفاوتی طبقه‌بندی می‌شود. در حالی که برخی از این سرطان‌ها ناشی از عوامل ژنتیکی و ارثی هستند، دیگر موارد می‌توانند به طور ناگهانی و بدون پیش‌زمینه‌ای مشخص بروز یابند.

شناسایی زودهنگام علائم و نشانه‌ها می‌تواند تأثیر بسزایی در روند درمان و بهبود کودکان داشته باشد. از این‌رو، آگاهی از انواع مختلف این بیماری و چگونگی مدیریت آن به والدین و مراقبان کمک می‌کند تا بهترین حمایت را از کودکان خود به عمل آورند و از عوارض جانبی ناشی از درمان‌ها تا حد امکان پیشگیری کنند. در این مقاله به بررسی دقیق‌تر این موضوع پرداخته می‌شود.

انواع سرطان‌هایی که در کودکان بروز می‌کند

سرطان‌هایی که در کودکان رخ می‌دهند با آن‌هایی که در بزرگسالان شایع هستند متفاوت‌ است.

انواع رایج سرطان در کودکان عبارتند از:

1. لوسمی
2. تومور مغزی و نخاعی
3. نوروبلاستوما (Neuroblastoma)
4. تومور ویلمز (Wilms tumor)
5. لنفوما (Lymphoma) شامل هاجکین و غیر هاجکین
6. رابدومیوسارکوما (Rhabdomyosarcoma)
7. رتینوبلاستوما (Retinoblastoma)
8. سرطان استخوان شامل استئوسارکوما و سارکوم یوینگ

بعضی انواع سرطان‌ در کودکان کمتر شایع هستند، اما گاهی نیز رخ می‌دهند. در موارد بسیار نادر، کودکان به سرطان‌هایی مبتلا می‌شوند که معمولاً در بزرگسالان دیده می‌شود.

۱-لوسمی

لوسمی‌ها، که سرطان‌های مغز استخوان و خون هستند، شایع‌ترین نوع سرطان در کودکان به‌شمار می‌روند. متداول‌ترین انواع لوسمی در کودکان، لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) و لوسمی میلوئیدی حاد (AML) هستند. این نوع لوسمی‌ها می‌توانند موجب درد استخوان و مفاصل، خستگی، ضعف، رنگ‌پریدگی، خونریزی یا کبودی، تب، کاهش وزن و علائم دیگر شوند. لوسمی حاد به سرعت رشد می‌کند و به همین دلیل نیاز به درمان فوری (اغلب با شیمی‌درمانی) دارد.

همانطور که اشاره شد لوسمی شایع‌ترین نوع سرطان در کودکان و نوجوانان است و تقریباً یک‌سوم کل سرطان‌های کودکان را تشکیل می‌دهد. بیشتر موارد لوسمی در کودکان از نوع لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL) هستند. بیشتر موارد باقی‌مانده نیز به لوسمی میلوئیدی حاد (AML) تعلق دارند. لوسمی‌های مزمن در کودکان نادر هستند.

انواع لوسمی

لوسمی بر اساس سرعت رشد و نوع گلبول سفید درگیر به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. لوسمی لنفوبلاستیک حاد (ALL): که به عنوان لوسمی لنفوبلاستی یا لنفوئیدی هم شناخته می‌شود.
2. لوسمی میلوئیدی حاد (AML): به عنوان لوسمی میلوژنوس، گرانولوسیتیک، میلوستیک، میلوئید یا میلوبلاستیک نیز شناخته می‌شود.
3. لوسمی میلوبلاستیک مزمن (CML): برخلاف انواع حاد، رشد آهسته‌ای دارد.

اصطلاح «حاد» به معنای شروع سریع بیماری در چند روز یا هفته و اصطلاح «مزمن» به معنای پیشرفت تدریجی آن در چند ماه یا سال است.

لوسمی چگونه ایجاد می‌شود؟

در کودکان مبتلا به لوسمی، مغز استخوان به دلایلی ناشناخته شروع به تولید گلبول‌های سفید معیوب می‌کند. این سلول‌های غیرطبیعی با نادیده‌گرفتن سیگنال‌های بدن برای توقف تولید، به تکثیر خود ادامه می‌دهند. مغز استخوان علاوه بر گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را نیز تولید می‌کند که به ترتیب اکسیژن‌رسانی و انعقاد خون را به عهده دارند. اما در لوسمی، گلبول‌های سفید غیرطبیعی به سرعت تکثیر می‌شوند و توانایی کافی برای مقابله با عفونت را ندارند. تجمع این سلول‌های معیوب در مغز استخوان منجر به کاهش تولید گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها شده و علائمی مانند خستگی، عفونت‌های مکرر، کبودی و خونریزی ایجاد می‌شود.

شیوع لوسمی

گفتیم که لوسمی شایع‌ترین سرطان در کودکان است و سالانه حدود ۳۰۰۰ کودک در ایالات متحده به آن مبتلا می‌شوند که ۳۰ درصد از کل سرطان‌های کودکان را شامل می‌شود. این بیماری اغلب در سنین ۲ تا ۶ سالگی دیده می‌شود و در پسران و کودکان سفیدپوست اندکی شایع‌تر است.

عوامل ایجاد لوسمی

بیشتر لوسمی‌های دوران کودکی به دلیل جهش‌های تصادفی در ژن‌های گلبول‌های سفید ایجاد می‌شوند. نقص در سیستم ایمنی می‌تواند خطر ابتلا به لوسمی را افزایش دهد. عوامل محیطی مانند سموم و مواجهه با مواد شیمیایی یا برخی ویروس‌ها نیز ممکن است تأثیرگذار باشند.

شرایط مرتبط با خطر ابتلا به لوسمی

برخی شرایط خاص می‌توانند خطر بروز لوسمی را در کودکان افزایش دهند، از جمله سندروم داون، آنمی فانکونی، نوروفیبروماتوز، سندروم بلوم، قرار گرفتن در معرض پرتوهای پیش از تولد و برخی اختلالات ژنتیکی.

علائم لوسمی

لوسمی بر مغز استخوان که محل تشکیل خون است تأثیر می‌گذارد. علائم اولیه اغلب با مشکلات مغز استخوان مرتبط هستند:
کم‌خونی: کودک رنگ‌پریده و خسته به نظر می‌رسد و ممکن است تندتر نفس بکشد.

خونریزی یا کبودی: کودک به راحتی کبود می‌شود یا دانه‌های قرمز کوچک روی پوستش ظاهر می‌شود.

عفونت‌های مکرر: گلبول‌های سفید لوسمیایی نمی‌توانند عفونت‌ها را کنترل کنند.

درد استخوان و مفاصل: درد ناشی از ازدحام مغز استخوان است که شبیه درد آرتریت است.

ناراحتی شکمی: درد شکم، کاهش اشتها و وزن‌گیری ممکن است رخ دهد.

تورم غدد لنفاوی: غدد زیر بازو یا در گردن متورم می‌شوند.

مشکلات تنفسی: در لوسمی سلول‌های T، سلول‌ها ممکن است دور تیموس جمع شوند و باعث مشکلات تنفسی شوند.

تشخیص لوسمی

برای تشخیص لوسمی، آزمایشات مختلفی مانند آسپیراسیون و نمونه‌برداری از مغز استخوان، شمارش کامل خون (CBC)، سی‌تی اسکن، ام‌آر‌آی، اولتراسوند، بیوپسی غدد لنفاوی و ضربه به ستون فقرات (پونکسیون کمری) انجام می‌شود.

مراحل و درمان لوسمی

در لوسمی مانند سایر سرطان‌ها مرحله‌بندی وجود ندارد؛ به جای آن بیماران در گروه‌های خطر طبقه‌بندی می‌شوند که این ظبقه‌بندی نوع درمان را مشخص می‌کند. درمان شامل شیمی‌درمانی، داروهای اینتراتکال، پرتودرمانی، پیوند مغز استخوان، درمان‌های بیولوژیک، داروها برای کنترل عوارض جانبی و آنتی‌بیوتیک‌ها است.

درمان‌های بالینی

درمان‌های بالینی شامل آزمایش داروهای جدید است که پس از تست‌های آزمایشگاهی، برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی در انسان انجام می‌شود.

مراحل درمان لوسمی

درمان شامل سه مرحله است:

1. القایی: با هدف رسیدن به حالت خاموشی (remission) و توقف تولید سلول‌های لوسمی.
2. تقویت و تثبیت: برای نابودی سلول‌های باقی‌مانده لوسمی.
3. نگهداری: برای جلوگیری از عود بیماری که ممکن است ماه‌ها تا چند سال طول بکشد.

لوسمی عودکننده

عود بیماری می‌تواند در هر مرحله‌ای از درمان رخ دهد و پیش‌آگاهی و گزینه‌های درمانی به زمان و محل عود بستگی دارند.

پیش‌آگاهی بیماری

پیش‌آگاهی لوسمی به نوع بیماری، میزان پیشرفت و پاسخ به درمان بستگی دارد. پیگیری مداوم و روش‌های درمانی جدید اهمیت زیادی در بهبود کیفیت زندگی بیمار دارند.

عوارض طولانی‌مدت

سرطان دوران کودکی و درمان‌های آن ممکن است عوارضی مانند بیماری‌های قلبی، ریوی، کلیوی، مشکلات ذهنی و احساسی، و خطر ابتلا به سایر سرطان‌ها به همراه داشته باشد.

۲-تومورهای مغزی و نخاعی

تومورهای مغزی و نخاعی دومین نوع شایع سرطان در کودکان محسوب می‌شوند. انواع مختلفی از این تومورها وجود دارند و هر یک نیاز به روش‌های درمانی و ارزیابی‌های خاص خود دارد.

بیشتر تومورهای مغزی در کودکان از بخش‌های پایینی مغز، مانند مخچه یا ساقه مغز شروع می‌شوند. این تومورها می‌توانند باعث سردرد، حالت تهوع، استفراغ، تاری یا دوبینی، سرگیجه، تشنج، مشکلات در راه رفتن یا دست گرفتن اشیا و علائم دیگر شوند. تومورهای نخاعی، در مقایسه با تومورهای مغزی، هم در کودکان و هم در بزرگسالان کمتر شایع‌اند.

علائم تومور نخاعی در کودکان

تومورهای نخاعی به‌طور آهسته رشد می‌کنند و علائم آن ممکن است طی ماه‌ها پدیدار شوند و حتی با «دردهای رشد» معمولی اشتباه گرفته شوند. تشخیص علائم در کودکان دشوار است و هر کودک علائم متفاوتی دارد، بنابراین انجام چکاپ‌های منظم نزد پزشک کودکان ضروری است.

تشخیص سریع برای درمان تومور نخاعی اهمیت زیادی دارد. در صورت مشاهده علائم زیر، فوراً با پزشک کودک تماس بگیرید:

• درد مزمن گردن یا کمر: شایع‌ترین علامت، درد در یک نقطه خاص یا ناحیه گسترده‌تر است. این درد می‌تواند بعد از آسیب‌های جزئی مانند تصادف ورزشی بروز کند. اگر کودک از درد کمر مداوم شکایت دارد، به پزشک مراجعه کنید.
• علائم عصبی خاص: با رشد تومور و فشردگی نخاع، ممکن است کودک دچار علائم زیر شود:
  • کاهش مهارت‌های حرکتی
  • ضعف عضلانی که در صورت عدم درمان به فلج منجر می‌شود
  • از دست دادن حس یا بی‌حسی
  • عدم کنترل مثانه یا روده
• دفورمیتی‌های نخاعی: اسکولیوز در حدود یک‌سوم کودکان با تومور نخاعی دیده می‌شود.

تشخیص به‌موقع این علائم، نقش مهمی در درمان مؤثر دارد و نیازمند پیگیری دقیق و منظم است.

تشخیص تومور نخاعی در کودکان

ارزیابی تشخیصی تومور نخاعی با بررسی دقیق تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی، به‌ویژه ارزیابی عصبی، آغاز می‌شود. پزشک ممکن است این آزمایش‌ها را پیشنهاد دهد:

• آنالیز مایع مغزی-نخاعی برای شناسایی سلول‌های تومور
• تصویربرداری رادیولوژیک جهت تشخیص محل و شکل تومور
• MRI برای مشاهده ساختار، محل دقیق و اندازه تومور نسبت به نخاع
• سی‌تی‌اسکن برای مشاهده بهتر ساختار استخوان‌ها
• بیوپسی از تومور برای طبقه‌بندی دقیق

انواع تومورهای نخاعی در کودکان

تومورهای نخاعی بر اساس محل رشد این گونه طبقه بندی می‌شوند:

• تومورهای اینترامدولاری: این تومورها از سلول‌های داخل نخاع نشئت می‌گیرند و اغلب به نام گلیوما شناخته می‌شوند.
• تومورهای اینترادورال: این تومورها درون لایه دورا (پوشش نخاع) رشد می‌کنند اما خارج از خود نخاع قرار دارند و معمولاً خوش‌خیم هستند.
• تومورهای اپیدورال: خارج از غشاهای پوشاننده نخاع ظاهر می‌شوند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
  • تومورهای اولیه استخوانی که از بافت نخاع منشأ می‌گیرند
  • تومورهای متاستاتیک که از نقاط دیگر بدن به اینجا انتقال یافته‌اند

همچنین، تومورها با توجه به نوع سلول‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. پاتولوژیست با بررسی میکروسکوپی سلول‌ها به تومور، درجه‌ای اختصاص می‌دهد که بیانگر سرعت رشد و تقسیم آن است.

درمان تومور نخاعی در کودکان

برای درمان، متخصصان نوروسرجری اطفال با نورولوژیست‌ها، انکولوژیست‌ها و درمانگران توان‌بخشی همکاری می‌کنند تا برنامه‌ای مناسب طراحی کنند. معمولاً بهترین روش برای محافظت از سیستم عصبی در حال رشد کودک، جراحی و حذف تومور است. حتی تومورهای خوش‌خیم باید قبل از فشار به نخاع برداشته شوند.

پس از جراحی تومور نخاعی

روند بهبودی برای هر کودک متفاوت است. کودکانی که تشخیص و درمان به‌موقع دریافت کنند، معمولا بهبودی زودرس‌تری پس از جراحی دارند. در عین حال ممکن است بعضی از آن‌ها دچار ضعف عضلانی موقتی شوند که با فیزیوتراپی بهبود می‌یابد. برخی از کودکان نیز به توان‌بخشی در بیمارستان نیاز دارند.

پیگیری منظم پس از جراحی برای ارزیابی عملکرد عصبی و پیشگیری از عود تومور و عوارض شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ضروری است.

۳-نوروبلاستوما

نوروبلاستوما از سلول‌های اولیه عصبی شروع می‌شود و بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال بروز می‌کند. این نوع سرطان در کودکان بالای ۱۰ سال نادر است. رشد تومور معمولاً در شکم شروع می‌شود و به صورت تورم نمایان می‌شود. همچنین می‌تواند علائم دیگری مانند درد استخوان و تب ایجاد کند.

نوروبلاستوما در کودکان چیست؟

نوروبلاستوما یکی از رایج‌ترین تومورهای سرطانی خارج جمجمه در کودکان است که از بافت‌های سیستم عصبی سمپاتیک (مسئول تنظیم عملکردهای خودکار بدن) نشئت می‌گیرد. این تومور عمدتاً در بافت‌های عصبی غده فوق کلیوی (بالای کلیه) شروع می‌شود و ممکن است در بافت‌های عصبی گردن، قفسه سینه یا لگن نیز به وجود آید.

این سرطان اغلب هنگام تولد وجود دارد، اما معمولاً تا زمانی که رشد نکند و به اندام‌های اطراف فشار وارد نکند، تشخیص داده نمی‌شود. سلول‌های سرطانی این تومور به سرعت به نواحی دیگر مانند غدد لنفاوی، کبد، ریه‌ها، استخوان‌ها و مغز استخوان گسترش می‌یابند. حدود 70 درصد از کودکان مبتلا، هنگام تشخیص، درگیر بیماری متاستاتیک (سرایت سرطان به سایر بافت‌های بدن) هستند.

علل نوروبلاستوما

اکثر سلول‌های نوروبلاستوما دارای ناهنجاری‌های ژنتیکی در کروموزوم شماره 1 و در برخی موارد، تکثیر زیاد ژن MYCN هستند. احتمال ابتلای خواهر یا برادر کودک مبتلا به این بیماری حدود 1 درصد است. تحقیقات بیشتری برای بررسی ارتباط احتمالی میان نوروبلاستوما و قرار گرفتن مادران در معرض مواد سمی و آلودگی‌های محیطی در دوران بارداری در حال انجام است.

علائم نوروبلاستوما

علائم نوروبلاستوما بسته به اندازه، محل و گسترش تومور متفاوت است، اما رایج‌ترین علائم عبارت‌اند از:

• توده‌ای در شکم که هنگام معاینه حس می‌شود یا به صورت شکم متورم دیده می‌شود.
• حرکات غیرقابل کنترل چشم
• تورم و کبودی اطراف چشم‌ها ناشی از متاستاز
• تغییرات در ادرار ناشی از فشار تومور به کلیه یا مثانه
• درد، لنگیدن یا ضعف ناشی از درگیری استخوان‌ها
• کم‌خونی یا کبودی در صورت درگیری مغز استخوان
• فلج و ضعف در صورت درگیری نخاع
• اسهال ناشی از ترشح مواد خاص توسط تومور
• تب
• فشار خون بالا و تپش قلب

تشخیص نوروبلاستوما

گاهی اوقات نوروبلاستوما با سونوگرافی قبل از تولد شناسایی می‌شود، اما بیشتر موارد با معاینه پزشکی کامل و آزمایشات تشخیصی مختلف تشخیص داده می‌شود که این موارد را شامل می‌شود:

• آزمایش خون
• اندازه‌گیری سطوح کاتکولامین‌های ادرار و پلاسما (اغلب در بیماران نوروبلاستوما افزایش می‌یابد)
• تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، MRI، اسکن استخوان و اسکن(MIBG)
• بیوپسی از مغز استخوان ویا تومور

مراحل نوروبلاستوما

نوروبلاستوما طبق دستورالعمل‌های بین‌المللی به مراحل زیر تقسیم می‌شود:

• مرحله 1: تومور به ناحیه دیگر بدن نرسیده و کاملاً برداشته شده است.
• مرحله 2A: تومور به ناحیه دیگر بدن نرسیده اما به‌طور کامل برداشته نشده است.
• مرحله 2B: تومور به ناحیه دیگر نرسیده ولی در غدد لنفاوی نزدیک تومور سلول سرطانی وجود دارد.
• مرحله 3: تومور از خط میانی بدن عبور کرده یا غدد لنفاوی سمت مقابل بدن درگیر شده‌اند.
• مرحله 4: تومور به غدد لنفاوی دور، مغز استخوان، کبد، پوست و سایر اندام‌ها متاستاز کرده است.
• مرحله 4S: تومور به کبد، پوست و یا مغز استخوان متاستاز کرده اما به استخوان‌ها نرسیده و بیشتر در کودکان زیر یک سال رخ می‌دهد.

درمان نوروبلاستوما

درمان نوروبلاستوما شامل موارد زیر است که بسته به مرحله بیماری و شرایط بیمار به‌صورت ترکیبی، به کار گرفته می‌شود:

• جراحی برای برداشتن تومور اولیه و ارزیابی مرحله بیماری
• شیمی‌درمانی
• پرتودرمانی
• پیوند خون و مغز استخوان
• ایمونوتراپی

پیش‌آگاهی و پیگیری‌های مراقبتی‌

پیش‌آگاهی نوروبلاستوما به عوامل مختلفی همچون اندازه و محل تومور، میزان گسترش بیماری و پاسخ به درمان بستگی دارد. کودکان با مراحل ابتدایی (1 و 2) معمولاً بیش از 90 درصد شانس بقا دارند. در مراحل پیشرفته‌تر، درمان‌ها شدت بیشتری دارند اما نرخ بقای پایین‌تری دارند.

پیگیری‌های مراقبتی‌ برای ارزیابی پاسخ به درمان و تشخیص عود یا عوارض دیرهنگام، ضروری است.

۴-تومور ویلمز(نفروبلاستوما)

تومور ویلمز، که به آن نفروبلاستوما نیز گفته می‌شود، در یک یا به ندرت در هر دو کلیه ایجاد می‌شود. این سرطان معمولاً در کودکان ۳ تا ۴ ساله دیده می‌شود و در کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان غیرمعمول است. به‌صورت تورم یا توده‌ای در شکم ظاهر می‌شود و ممکن است با علائم دیگری مانند تب، درد، حالت تهوع و بی‌اشتهایی همراه باشد.

علل تومور ویلمز

علت دقیق تومور ویلمز هنوز مشخص نیست. این سرطان هنگامی آغاز می‌شود که تغییراتی در DNA سلول‌ها رخ می‌دهد. در واقع  DNA است که به سلول‌ها دستور می‌دهد چه وظایفی را انجام دهند؛ اما در تومور ویلمز، این تغییرات باعث می‌شود که سلول‌ها به‌سرعت رشد کرده و تکثیر شوند. سلول‌های سرطانی زنده می‌مانند، در حالی که سلول‌های سالم به‌طور طبیعی می‌میرند. در نهایت، سلول‌های اضافی در کلیه‌ها تجمع می‌کنند و باعث شکل‌گیری تومور می‌شوند.

به‌ندرت، تغییرات ژنتیکی که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود، می‌تواند احتمال ابتلا به تومور ویلمز را افزایش دهد.

عوامل خطر

برخی از عوامل خطر که می‌توانند احتمال بروز تومور ویلمز را افزایش دهند، عبارتند از:

• نژاد: در آمریکای شمالی و اروپا، کودکان سیاه‌پوست اندکی بیشتر از سایر نژادها در معرض خطر تومور ویلمز هستند، در حالی که کودکان آسیایی-آمریکایی در معرض خطر کمتری قرار دارند.
• سابقه خانوادگی: داشتن سابقه تومور ویلمز در خانواده می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

همچنین، تومور ویلمز در کودکانی که با شرایط خاصی متولد می‌شوند، بیشتر دیده می‌شود، مانند:

• آنریدیا: عدم شکل‌گیری کامل یا جزئی بخش رنگی چشم (عنبیه).
• همی‌هیپرتروفی: وضعیتی که در آن یک سمت بدن یا بخشی از بدن بزرگ‌تر از سمت دیگر است.

این تومور ممکن است به‌عنوان بخشی از برخی سندروم‌های نادر بروز کند، از جمله:

• سندروم WAGR: این سندروم شامل تومور ویلمز، آنریدیا، مشکلات سیستم تناسلی و ادراری و عقب‌ماندگی ذهنی است.
• سندروم دنیز-دراش: شامل تومور ویلمز، بیماری کلیوی و شبه ‌هرمافرودیسم مردانه، که در آن اندام‌های تناسلی پسرانه به‌ وضوح مردانه نیستند.
• سندروم بک‌ویت-ویدمن: در این سندروم، کودکان معمولا بسیار بزرگ‌تر از حد معمول هستند و ممکن است اعضای داخلی بزرگ‌تر، زبان بزرگ، و ناهنجاری‌هایی در گوش و اندام‌های شکم داشته باشند.

پیشگیری

پیشگیری از تومور ویلمز امکان‌پذیر نیست. اگر کودک شما به شرایطی دچار باشد که خطر ابتلا به تومور ویلمز را افزایش دهد، ممکن است پزشک توصیه کند تا در دوره‌های زمانی خاصی سونوگرافی کلیه انجام شود. این غربالگری اگرچه نمی‌تواند از بروز تومور جلوگیری کند، اما ممکن است در تشخیص زودهنگام بیماری کمک‌کننده باشد.

۵-لنفوما

لنفوم در کودکان

لنفوم نوعی سرطان است که می‌تواند باعث بروز علائمی متنوع در کودکان شود. برخی از علائم شایع شامل موارد زیر است:

• تورم غدد لنفاوی: معمولاً در نواحی گردن، زیر بغل، کشاله ران یا بالای ترقوه.
• درد یا تورم شکم.
• مشکل در تنفس، سرفه یا خس‌خس سینه.
• تورم صورت، سر، گردن، بخش بالایی بدن یا بازوها.
• تب بدون دلیل مشخص.
• کاهش وزن بدون دلیل.
• تعریق شبانه.
• خارش پوست.
• احساس خستگی.
• کاهش اشتها.

علائم دقیق لنفوم به نوع، اندازه و محل قرارگیری آن در بدن بستگی دارد. برای مثال، اگر سرطان در ناحیه سینه باشد، ممکن است به دلیل ایجاد فشار، باعث مشکلات تنفسی یا بلع دشوار شود و تورم در صورت و گردن ایجاد کند. در صورت قرارگیری در ناحیه شکم، درد یا تورم شکم رخ می‌دهد.

تشخیص و مرحله‌بندی

برای تعیین مرحله لنفوم، آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود، مانند آزمایش خون، اسکن و نمونه‌برداری از مغز استخوان. دانستن مرحله بیماری به پزشک کمک می‌کند تا بهترین برنامه درمانی را طراحی کند.

درمان و پیش‌آگاهی

اکثر کودکان مبتلا به لنفوم غیرهوچکین (NHL) با موفقیت درمان می‌شوند و نرخ بقای پنج ساله حدود ۹۰٪ است. تشخیص زودهنگام و محدود بودن بیماری به یک ناحیه از بدن به نتایج بهتری مرتبط است.

 لنفوما از سلول‌های سیستم ایمنی به نام لنفوسیت‌ها شروع می‌شود و اغلب در گره‌های لنفاوی یا سایر بافت‌های لنفاوی مانند لوزه‌ها یا تیموس رخ می‌دهد. این سرطان می‌تواند مغز استخوان و سایر اندام‌ها را نیز درگیر کند. علائم بسته به محل شروع سرطان متفاوت است و شامل کاهش وزن، تب، تعریق، خستگی و تورم گره‌های لنفاوی زیر پوست در ناحیه گردن، زیر بغل یا کشاله ران می‌شود.

دو نوع اصلی لنفوما عبارتند از:

• لنفوم هاجکین
• لنفوم غیرهاجکین

هر دو نوع در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهند. لنفوم هاجکین بیشتر در اوایل و اواخر بزرگسالی (بیشتر در افراد بالای ۲۰ یا بالای ۵۵ سال) شایع است و گاهی نیز در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. لنفوم غیرهاجکین بیشتر در کودکان جوان‌تر رخ می‌دهد، در کودکان زیر ۳ سال وجود دارد اما نادر است. انواع لنفوم غیرهاجکین در کودکان اغلب به درمان پاسخ بهتری نسبت به بزرگسالان دارند.

۶-رابدومیوسارکوما

رشد سلول‌های سرطانی در رابدومیوسارکوما از سلول‌هایی که معمولاً به عضلات اسکلتی تبدیل می‌شوند شروع می‌شود. این نوع سرطان تقریباً در هر قسمتی از بدن، از جمله سر و گردن، کشاله ران، شکم، لگن یا در بازو و پا ممکن است ظاهر شود و می‌تواند موجب درد یا تورم (توده) شود. این رایج‌ترین نوع سارکوم بافت نرم در کودکان است و حدود ۳٪ از سرطان‌های کودکان را تشکیل می‌دهد.

مرور کلی بر رابدومیوسارکوم

رابدومیوسارکوم (RMS) نوعی سرطان سارکوم است که عضلات متصل به استخوان‌ها را درگیر می‌کند. این تومورها بیشتر در ناحیه سر و گردن دیده می‌شوند و شایع‌ترین نوع سارکوم بافت نرم در کودکان به شمار می‌آیند و حدود ۵۳ درصد موارد سارکوم‌های بافت نرم را کودکان تشکیل می‌دهند. در بریتانیا، سالانه حدود ۵۵ کودک به این سرطان مبتلا می‌شوند.

درمان‌های موجود برای رابدومیوسارکوم در دو دهه گذشته تغییرات زیادی نکرده‌اند. اگرچه این درمان‌ها در کودکان مؤثرند، اما می‌توانند عوارض طولانی‌مدتی ایجاد کنند که بر رشد طبیعی آنان تأثیر می‌گذارد. نیاز به درمان‌هایی با عوارض کمتر وجود دارد تا کودکان بیشتری بتوانند بدون مشکلات درازمدت به زندگی عادی خود ادامه دهند.

رابدومیوسارکوم (RMS) چیست؟

سارکوم‌ها نوعی سرطان نادر هستند که در بافت‌های پشتیبان بدن مانند استخوان، عضله یا غضروف ایجاد می‌شوند و به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

سارکوم‌های بافت نرم: در عضله، چربی، عروق خونی یا سایر بافت‌های پشتیبان بدن به وجود می‌آیند. بیش از نیمی از سارکوم‌های بافت نرم در کودکان از نوع رابدومیوسارکوم هستند. انواع دیگر سارکوم‌های بافت نرم شامل فیبروسارکوم، تومورهای بدخیم غلاف عصب محیطی، تومورهای عصبی اولیه محیطی (pPNET)، سارکوم کاپوزی و تومورهای اوینگ و آسکین در بافت نرم می‌شوند.

سارکوم‌های استخوانی: در استخوان‌های اسکلت ایجاد می‌شوند. رایج‌ترین سارکوم‌های استخوانی در کودکان، استئوسارکوم و سارکوم اوینگ هستند.

رابدومیوسارکوم در کودکان

رابدومیوسارکوم شایع‌ترین سارکوم بافت نرم در کودکان است که حدود ۶ درصد از موارد سرطان در کودکان را شامل می‌شود. این نوع سرطان از عضله یا بافت فیبروز نشئت می‌گیرد و می‌تواند در هر بخشی از بدن ایجاد شود. شایع‌ترین محل‌های بروز این تومور نواحی سر و گردن، مثانه و بیضه‌ها هستند، اما ممکن است در عضلات یا اندام‌ها، قفسه سینه یا دیواره شکم نیز یافت شود. اگر تومور در ناحیه سر یا گردن باشد، ممکن است به مغز یا مایع اطراف نخاع گسترش یابد.

حدود دو سوم موارد RMS از نوع جنینی هستند که در سلول‌های عضلانی اولیه ایجاد می‌شوند، در حالی که بقیه موارد از نوع آلوئولی هستند که به شکل تهاجمی‌تری رفتار می‌کند و در تمام سنین و بیشتر در ناحیه سر، گردن یا بدن دیده می‌شود.

شیوع رابدومیوسارکوم

این بیماری حدود ۵۳ درصد از موارد سارکوم بافت نرم کودکان را شامل می‌شود (و ۴ درصد از کل سرطان‌های کودکان). سالانه تا ۶۰ مورد جدید از این بیماری در بریتانیا تشخیص داده می‌شود.

رابدومیوسارکوم در کودکان زیر ۱۰ سال بیشتر دیده می‌شود. توزیع سنی بین پسران و دختران متفاوت است؛ در پسران، این سرطان در سنین ۳ تا ۴ سالگی به اوج می‌رسد و در دختران، در سنین ۱ تا ۲ سالگی. این سرطان در پسران شایع‌تر است.

۷-رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما، سرطان چشم است و بیشتر در کودکان حدود دو ساله دیده می‌شود و به ندرت در کودکان بالای ۶ سال رخ می‌دهد. معمولا والدین یا پزشک متوجه تفاوت در چشم کودک می‌شوند. در شرایط عادی، زمانی که نوری به چشم کودک می‌تابد یا عکس با فلاش گرفته می‌شود، مردمک به رنگ قرمز دیده می‌شود، اما در چشم مبتلا به رتینوبلاستوما، مردمک معمولاً به رنگ سفید یا صورتی ظاهر می‌شود.

رتینوبلاستوما  نوعی سرطان نادر است که در بافت شبکیه چشم، که مسئول حس نور و بینایی است، ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در کودکان زیر ۲ سال تشخیص داده می‌شود و می‌تواند در یک یا هر دو چشم ظاهر شود. یکی از ویژگی‌های بارز این سرطان، وجود بازتاب سفیدی در مردمک چشم است که به آن «رفلکس گربه‌ای» نیز گفته می‌شود. همان طور که اشاره شد این علامت معمولاً در عکس‌های گرفته شده با فلاش قابل مشاهده است و می‌تواند نشانه‌ای از وجود تومور در شبکیه باشد.

 علائم و تشخیص

تشخیص زودهنگام رتینوبلاستوما بسیار مهم است، زیرا هر چه بیماری زودتر شناسایی شود، شانس درمان موفقیت‌آمیز بیشتر خواهد بود. علائم دیگر شامل انحراف چشم (استرابیسم)، قرمزی و ورم چشم، و کاهش یا از دست دادن بینایی در چشم فرد مبتلا است. برای تشخیص این بیماری، پزشکان معمولاً از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی استفاده می‌کنند. همچنین، معاینه دقیق شبکیه تحت بیهوشی عمومی برای ارزیابی وضعیت شبکیه و تأیید وجود تومور ضروری است.

درمان

درمان رتینوبلاستوما بستگی به اندازه و محل تومور دارد و ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های مختلف باشد. شیمی‌درمانی به عنوان یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی استفاده می‌شود. در مواردی که تومور کوچک باشد، درمان‌هایی مانند لیزردرمانی یا کرایوتراپی (فریز کردن تومور) نیز ممکن است مؤثر باشند. اگر تومور بزرگ باشد یا به بافت‌های دیگر سرایت کرده باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن چشم مبتلا (انکولاسیون) باشد.

 پیش‌آگاهی

پیش‌آگهی بیماران مبتلا به رتینوبلاستوما معمولاً مثبت است، به ویژه اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود. با درمان مناسب، نرخ بقاء بیش از ۹۰ درصد برای کودکانی که فقط یک چشم آنها تحت تأثیر قرار گرفته است، گزارش شده است. اما در مواردی که سرطان به بافت‌های دیگر گسترش یابد، نتایج پیش‌آگاهی کمتر مطلوب خواهد بود. همچنین، کودکانی که نوع ارثی این سرطان را دارند باید تحت نظر پزشک قرار گیرند تا از خطر ابتلا به سرطان‌های ثانویه جلوگیری شود.

رتینوبلاستوما نه تنها چالش‌هایی را برای بیماران و خانواده‌های آنها ایجاد می‌کند بلکه نیازمند همکاری نزدیک بین تیم‌های پزشکی و پژوهشی برای بهبود روش‌های درمانی و افزایش کیفیت زندگی بیماران است.

۸-سرطان‌های استخوان

سرطان‌های اولیه استخوان (سرطان‌هایی که در خود استخوان شروع می‌شوند) بیشتر در کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان دیده می‌شوند، اما می‌توانند در هر سنی بروز کنند.

دو نوع اصلی سرطان استخوان در کودکان عبارتند از:

• استئوسارکوما: در نوجوانان شایع‌تر است و معمولا در بخش‌هایی از استخوان که به سرعت رشد می‌کنند، مانند انتهای استخوان‌های دست و پا ایجاد می‌شود. این نوع سرطان می‌تواند باعث درد استخوانی شود که در شب یا با فعالیت بدتر می‌شود و گاهی تورم اطراف ناحیه استخوانی را نیز به‌همراه دارد.
• سارکوم یوینگ: کمتر شایع است و بیشتر در نوجوانان جوان رخ می‌دهد. این نوع سرطان اغلب در استخوان‌های لگن، دیواره قفسه سینه (مانند دنده‌ها یا کتف) یا در میانه استخوان‌های پا شروع می‌شود و علائمی مانند درد و تورم استخوانی را به همراه دارد.

اوستئوسارکوم چیست؟

اوستئوسارکوم یک نوع نادر از سرطان استخوان است که بیشتر در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند. این نوع سرطان می‌تواند در هر استخوانی توسعه یابد، اما بیشتر در استخوان‌های دو طرف زانو (تیبیا و فمور) و همچنین در استخوان بازو رخ می‌دهد.

شیوع

در بریتانیا سالانه حدود ۳۰ مورد جدید از اوستئوسارکوم در کودکان تشخیص داده می‌شود. این بیماری در کودکان زیر سه سال بسیار نادر است و با افزایش سن، بروز آن افزایش می‌یابد، به طوری که دو سوم موارد در گروه سنی ۱۰ تا ۱۴ سال رخ می‌دهد. شیوع در دختران و پسران تا ۱۴ سالگی مشابه است، اما در سنین ۱۵ تا ۱۶ سال یک شیوع بیشتر در پسران مشاهده می‌شود. همچنین هر سال ۴۵ نوجوان و جوان (۱۵ تا ۲۴ سال) نیز در بریتانیا به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نرخ بقا

در بریتانیا، ۶۵ از ۱۰۰ کودک (۶۵%) با اوستئوسارکوم به مدت ۵ سال یا بیشتر پس از تشخیص زنده می‌مانند. بیماران مبتلا به بیماری موضعی می‌توانند انتظار داشته باشند که نرخ بقا در ۵ سال به ۶۰-۷۸% برسد، در حالی که این نرخ برای بیماران با بیماری متاستاتیک به ۲۰-۳۰% کاهش می‌یابد.

علائم اوستئوسارکوم

برخی از علائم این نوع سرطان استخوان در کودکان شامل موارد زیر است:

• درد استخوان: ممکن است ابتدا متناوب باشد و سپس به صورت پایدار درآید.
• حساسیت
• قرمزی
• تورم
• شکستگی: ممکن است پس از یک آسیب جزئی در ناحیه استخوان ضعیف رخ دهد.

پزشک ممکن است ابتدا یک اشعه X تجویز کند و سپس کودک را به یک متخصص سرطان ارجاع دهد. متخصص معمولاً بیوپسی (نمونه‌برداری از استخوان آسیب‌دیده) را تحت بیهوشی انجام می‌دهد و همچنین آزمایش خون و اسکن‌ها (اسکن استخوان، سی‌تی یا ام‌آرآی) انجام می‌دهد.

درمان اوستئوسارکوم

در دهه‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در درمان اوستئوسارکوم در کودکان صورت گرفته است. در دهه ۱۹۶۰، تنها درمان موجود قطع عضو بود و تعداد کمی از بیماران بیش از دو سال پس از تشخیص زنده می‌ماندند. اکنون نشان داده شده است که شیمی‌درمانی قبل و بعد از جراحی پیشرفت چشمگیری را در نتایج بیماران به وجود می‌آورد و در برخی موارد امکان جراحی حفظ اندام به جای قطع عضو را فراهم می‌کند.

درمان معمولاً شامل جراحی، شیمی‌درمانی و/یا پرتو درمانی است. جراحی به عنوان جزء اصلی درمان اوستئوسارکوم عمل می‌کند و میزان آن بستگی به محل و اندازه تومور دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به قطع عضو باشد.

عوارض جانبی درمان

در کوتاه‌مدت، درمان اوستئوسارکوم می‌تواند عوارض جانبی مانند درد، خستگی، تهوع، استفراغ، عفونت‌ها، ریزش مو و کبودی ایجاد کند. در درازمدت، کودک ممکن است در معرض عوارض جانبی مختلفی قرار گیرد که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها پس از پایان درمان ایجاد شود.

پیگیری مراقبتی

کودک پس از درمان به طور منظم تحت پیگیری قرار می‌گیرد تا از عود سرطان استخوان و مشکلات ناشی از درمان اطمینان حاصل شود. این پیگیری معمولاً هر چند ماه یکبار برای سه سال اول و سپس هر شش ماه برای دو سال دیگر انجام می‌شود.

تحقیقات

بسیاری از کودکان درمان خود را به عنوان بخشی از یک کارآزمایی بالینی دریافت می‌کنند. این کارآزمایی‌ها به بهبود درک ما از بهترین راه‌های درمان سرطان کمک می‌کند و معمولاً درمان استاندارد را با نسخه جدید یا اصلاح‌شده مقایسه می‌کند.

سارکوم یوینگ

سارکوم یوینگ (Ewing Sarcoma) نیز نوعی سرطان نادر و تهاجمی است که عمدتاً در بافت‌های استخوانی و نرم بدن، به ویژه در کودکان و نوجوانان، ایجاد می‌شود. این نوع سرطان به دلیل جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های بنیادی ایجاد می‌شود که معمولاً شامل تغییراتی در ژن EWSR1 است. این تغییرات منجر به تشکیل یک ژن جدید به نام EWS-FLI1 می‌شود که نقش مهمی در رشد و تکثیر غیرطبیعی سلول‌ها دارد.

 علائم و تشخیص

سارکوم یوینگ معمولاً با علائمی مانند درد، تورم یا حساسیت در ناحیه آسیب‌دیده ظاهر می‌شود. این علائم ممکن است به تدریج پیشرفت کنند و گاهی اوقات با علائم عمومی مانند تب و کاهش وزن همراه شوند. برای تشخیص این بیماری، پزشکان معمولاً از روش‌های تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن استفاده می‌کنند و نمونه‌برداری از بافت نیز برای تأیید تشخیص ضروری است.

 درمان

درمان سارکوم یوینگ معمولاً شامل ترکیبی از شیمی‌درمانی، جراحی و پرتودرمانی است. شیمی‌درمانی به عنوان اولین مرحله درمان برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی انجام می‌شود. پس از آن، بسته به اندازه و محل تومور، ممکن است جراحی برای برداشتن تومور انجام شود. پرتودرمانی نیز ممکن است به عنوان یک گزینه درمانی برای کنترل تومورهای بزرگ یا در مواردی که جراحی ممکن نیست، استفاده می‌شود.

پیش‌آگاهی

پیش‌آگاهی بیماران مبتلا به سارکوم یوینگ به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سن بیمار، محل تومور و مرحله بیماری در زمان تشخیص. به طور کلی، نرخ بقاء ۵ ساله برای بیماران مبتلا به بیماری غیرمتاستاتیک حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد است، در حالی که این نرخ برای بیماران مبتلا به بیماری متاستاتیک حدود ۳۰ درصد تخمین زده می‌شود.

سخن پایانی

در پایان، درک عمیق‌تری از انواع سرطان در کودکان برای والدین، مراقبان و جامعه به‌طور کلی ضروری است. این آگاهی نه‌تنها به شناسایی زودهنگام علائم کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به بهبود نتایج درمانی و کیفیت زندگی کودکان مبتلا به این بیماری‌ها منجر شود. با توجه به اینکه هر نوع سرطان ویژگی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد، اطلاعات دقیق و به‌روز در این زمینه می‌تواند از بروز نگرانی‌های غیرضروری جلوگیری کند و اعتماد به نفس والدین را در مواجهه با این وضعیت بحرانی افزایش دهد.

از سوی دیگر، تشویق به تحقیقات علمی و حمایت از برنامه‌های آگاهی‌بخشی می‌تواند به افزایش منابع مالی و علمی برای تحقیقات جدید کمک کند. به‌علاوه، مشارکت در گروه‌های حمایتی و مشاوره می‌تواند در ایجاد یک شبکه قوی از حمایت اجتماعی برای خانواده‌های دارای کودک مبتلا به سرطان مؤثر باشد.

در نهایت، برقراری ارتباط مستمر با متخصصان پزشکی و پیگیری منظم وضعیت سلامت کودک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اقدامات می‌توانند به خانواده‌ها در مواجهه با چالش‌های سرطان در کودکان کمک کنند و آنها را در مسیر امید و بهبود قرار دهند.